COĞRAFİ KONUM

Payas tarih boyunca varlığını sürdürmüş, her dönemde bulunduğu coğrafi konum nedeniyle önemli bir geçiş noktası olmuştur. Şehir Çukurova’nın güneydeki son noktasıdır. Doğusunda Amanos dağları, kuzeyinde Dörtyol, güneyinde İskenderun ve Batısında Akdeniz bulunur. Tipik Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Payas’ın hemen doğusundaki Amanos Dağları ormanlarla kaplıdır. 

1942 yılında belediye,12 Kasım 2012’ de 6360 sayılı kanun ile ilçe olan Payas Osmanlılar döneminde mutasarrıflık iken Cumhuriyet döneminde bucak olarak yönetilmiştir.

NÜFUS 

Cumhuriyetin ilk yıllarında 3000 civarında olduğu tahmin edilen Payas’ın nüfusu 1970 yılında 7766’ya ulaşmıştır.3.Demirçelik Fabrikalarının yapımıyla Payas’ta hızlı bir nüfus artışı görülmüş ve 20 yılda yaklaşık 4 kat büyüyerek 1990 yılında 33.443 nüfusa ulaşmıştır.1990’lı yıllarda fabrikalarda çalışıp da emekli olan işçilerin bir kısmının memleketlerine dönmesi ile bir süre Payas’ta nüfus gerilemiş ancak sonradan tekrar artmaya başlamıştır.1999 yılı verilerine göre Payas 33.066 nüfusa sahiptir. Bu nüfusun yaklaşık 4.000’i çevredeki Çağlalık, Sincan ve Kozludere köylerinde olmakla beraber, bu köyler de belde merkeziyle fiilen birleşmiş durumdadır. 

EĞİTİM 

Payas’ta 12 adet eğitim kurumu bulunmaktadır. Bunlardan 1 adedi Endüstri Meslek Lisesi, 1 adedi lise ve 10 adedi de İlköğretim okuludur. Ayrıca bir de özel okul bulunmaktadır. Bu okullarda yaklaşık 9000 öğrenci öğrenim görmekte olup 320 öğretmen ve 33 tane de memur ve işçi çalışmaktadır. Ayrıca 3000 civarında öğrenci de komşu ilçelerde ve İDÇ’de öğrenim görmektedir. 

EKONOMİ 

Payas; Cumhuriyetin ilk yıllarında bir tarım şehri görünümünde iken İskenderun Demirçelik Fabrikalarının Payas’ta kurulmasıyla hızla bir sanayi şehrine dönüşmüştür. İsdemir’in kurulmasıyla buna bağlı olarak sayıları bu gün 70 civarında olan sıcak demir haddaneleri de hızla kurulmuştur. Bu hızlı sanayileşmenin gereği olarak 100 hektar alan üzerinde kurulmuş Organize Sanayi Bölgesi mevcuttur. 

Bundan başka Payas’ta 1100 adet işyeri vardır. Ayrıca nakliye sektörü de gelişmiştir. Günde 700-800 civarı kamyon kömür ve demir nakliyesi yapmaktadır. 

Ticaret ve sanayinin gelişmesi ve sınırlı arazi yünden Payas’ta tarımsal faaliyet çok sınırlıdır. Hayvancılık ise yok denecek kadar azdır.70 kadar balıkçı esnafıyla Payas’ta balıkçılık da yapılmaktadır. Belediyenin son yıllardaki çalışmaları ile turistik faaliyetlerde, özellikle yakın çevre eksenli bir gelişme yaşanmaktadır. 

SAĞLIK 

30.000’in üzerindeki nüfusuna rağmen Payas yeterli sağlık olanaklarına sahip değildir. Tüm şehirde 4 adet sağlık ocağı ve iki adet özel poliklinikle sağlık hizmeti verilmeye çalışılmaktadır. Belediye de iki adet ambulansı ile 24 saat sağlık hizmeti vermektedir. Yine nüfus ve çevredeki sanayi faaliyetlerin yoğunluğu göz önüne alındığında sağlık alanındaki yetersizlik oldukça belirgindir. 

GÜVENLİK 

Payas suç oranı oldukça düşük bir şehirdir. Şehir İdari yapısına göre çok yüksek olan nüfusu ve bu nüfusun kozmopolit yapısına göre oldukça güvenli bir yerdir. Payas’ta Polis teşkilatı, özel tim güvenlik güçleri ve Jandarma Karakolu ile huzurlu bir ortama sahiptir. 

KONAKLAMA VE SEYAHAT 

Tarih boyunca önemli güzergahlar üzerinde bulunan Payas’ta kara taşımacılığı yoluyla Türkiye’nin her yerine ulaşım mevcuttur. Ayrıca Demiryolu ulaşımı da vardır. Payasta konaklama imkanları sınırlıdır. Şehirde biri iki yıldızlı olmak üzere toplam 2 adet otel bulunmaktadır. 

KÜLTÜR VE TURİZM 

Payas önemli tarihi eserlere sahiptir. Kervansarayı, Sarı Selim Camii, Hamamı, kalesi ve Cin Kulesi tek başlarına görülmesi gereken tarihi eserlerdir. Yeni düzenlenen Payas sahili plajı ve piknik alanlarıyla gezilmesi gereken yerler arasındadır. Ayrıca Sincan yaylasında bulunan ve 10.000 yıllık olduğu tahmin edilen ve içerisinde sarkık ve dikikler de bulunan tarihi mağara arkeolojik öneme de sahiptir. 

Payas’ta 1 adet halk kütüphanesi bulunmaktadır. Ancak sinema ve tiyatro yoktur.Her yıl Payas Belediyesi tarafında 19 Mayıs Gençlik Şöleni kapsamında çeşitli sanatçılar davet edilmekte ve konserler düzenlenmektedir. 

YERLEŞİM 

Payas nüfusunun %90’ı şehir merkezinde yaşamaktadır. Köyler de fiili olarak şehir merkeziyle birleşmiştir. Şehirde Konut sorunu yoktur. Payas’ta 10.000 civarında konut bulunmaktadır. 

Şehir Payas ovasına yerleşmiştir, sahilde Amanos dağlarının eteklerine kadar hemen her yer yerleşime açılmıştır ve imar planı mevcuttur. Köyler de mücavir alan kapsamındadır. Her geçen gün Payas daha çağdaş bir görünüm kazanmaktadır. 

Yukarıda bu günkü halini kısaca anlattığımız Payas nüfusuyla, ticari ve sanayi potansiyeli ile, coğrafi konumu ile belde tanımına sığmayacak kadar büyümüş ve gelişmiş bir şehirdir. Türkiye’nin en büyük beldesi durumundaki Payas’ın büyüme potansiyeli çok büyüktür. En kısa sürede Payas’ın hak ettiği ilçe statüsünü kazanmasını diliyoruz.